дам دم I
исм
  1. нафас
    • Пур кун қадаҳи бода, ки маълумам нест,

      Ин дам, ки фурӯ барам, барорам ё не? 

      Ҳофиз бештар
    • Гуфтанд бад-ӯ, ки Қайс ҳарчанд

      Кардаст чу най раҳи нафас банд,

      Дар вай дардам дами вафое,

      Бошад, ки бурун диҳад садое. 

      Абдураҳмони Ҷомӣ
    дами вопасин دم واپسین
    исм
     нафаси охирин, дами пеш аз марг
    дами гарм دم گرم I
    сифат
    нафаси гарм; киноя аз оҳи сӯзон
  2.  вазиш, вазиши бод; насим
    • Марғули сунбул аз дами кӯи ту хушнасим,

      Зулфи сабо зи хоки ҷаноби ту мушксой. 

      Ҳофиз бештар
    • Дами боди баҳор бетааммул

      Намудӣ сабз ҳамчун тухми сунбул. 

      Мулҳам
    дами дай دم دی
    исм
    боди хунук; вазиши боди зимистон
    дами сард دم سرد
    сифат
    1. 1.
      боди хунук, шамоли нофорам
    2. 2.
      оҳи сард, оҳи навмедӣ; навмедӣ
    3. 3.
      киноя аз сухани нофорам
  3. фурсати як нафаскашӣ, фурсати андак, лаҳза, он
    • Бигуфт: Аҳволи мо барқи ҷаҳон аст,

      Даме пайдову дигар дам ниҳон аст. 

      Саъдӣ бештар
    • Ҳамчу осиё бар ман нест як дам ороме,

      Баҳри рӯзие мурдам, рӯзу шаб ҷадал дорам. 

      Саййидо
  4. вақт, гоҳ, ҳангом, замон
    • Он дам, ки бо ту бошам, як сол ҳаст рӯзе,

      В-он дам, ки бе ту бошам, як рӯз ҳаст соле. 

      Ҳофиз бештар
    • Агар ту дар дами мурдан ба ноз бар сарам оӣ,

      Умед ҳаст, ки умрам ба дӯстӣ ба сар ояд. 

      Исмат
    дами назъ دم نزع
    исм
    вақти ҷонканӣ
    дами нақд دم نقد
    исм
    фурсати мавҷуда, вақти муносиби коре
  5. ҷуръа, ях қулт(-и нӯшиданӣ)
    • Аз бода шавад такаббур аз сарҳо кам

      В-аз бода шавад кушода банди маҳкам.

      Иблис, агар зибода хӯрдӣ як дам,

      Кардӣ ду ҳазор саҷда пеши одам. 

      Хайём бештар
    • З-он дам, ки чарх бар сари одам ситодааст,

      Бе заҳмате ба кас дами обе надодааст. 

      Савдо
  6. овоз, садо; бонг, ғулғула
    • Чандон ки кафшгар фарёд кард, аз зан ... дам берун наёмад.

      Анвори Суҳайлӣ бештар
    • Дами каррано рафт то осмон,

      Биларзид бар худ замину замон. 

      Шодӣ
  7. афсун, сеҳр; фиреб, макр, найранг
    • Шодӣ маталаб, ки ҳосили умр дамест,

      Ҳар зарра зи хоки Кайқубодеву Ҷамест.

      Аҳволи ҷаҳон, балки гетӣ яксар

      Хобеву хаёлеву фиребеву дамест. 

      Хайём бештар
    • Туро сеҳру даму афсуну найрангу мани маҳзун,

      Занам ҷӯшу диҳам ҳушу ниҳам гӯшу кунам бовар.

      Хусрави Деҳлавӣ
  8. дамгаҳ, назд, наздик, канор ё паҳлӯи чизе
    • Ниҳон буд чанд аз дами Аждаҳо,

      Ба фарҷом ҳам з-ӯ наёмад раҳо. 

      Абулқосим Фирдавсӣ бештар
    • Ҷуз ман, ки даст бар сари зулфи ту мезанам,

      Ку заҳрае, ки касе ба дами Аждаҳо равад! 

      Шоҳин
  9. бӯй, шам; дам овардани гӯшт бӯи бад пайдо кардани гӯшт, вайрон шудани гӯшт
  10. дами оҳангарӣ, асбоби чарминест барои бод дода шукуфондани ангишт дар корхонаҳои оҳангарӣ
    • Кова, ки донад задан бар сари Заҳҳок путк,

      Кай шавадаш пойбанд кӯраву сандону дам! 

      Хоқонӣ
    дами Исо دم عیسی дами Ъисо
    исм
    нигаред ба дами Исии Марям 1; нафаси Исо; сухани Исои пайғамбар, ки чунин хусусияти муъҷизавӣ дошт, ки мурдаро зинда мекард
    дами Масеҳ دم مسیح
    исм
    1. 1.
      нигаред ба дами Исо 1; нафаси Исо; сухани Исои пайғамбар, ки чунин хусусияти муъҷизавӣ дошт, ки мурдаро зинда мекард
    2. 2.
      дами оташин оҳи пурсӯзу гудоз, оҳи дарднок
    дами субҳ دم صبح
    исм
    1. 1.
      аввали субҳ, оғози бомдод, субҳдам, саҳаргоҳ
    2. 2.
      боди субҳ, насими саҳарӣ
    дами сур دم سور
    исм
    рӯзи қиёмат (ин ибора аз он эътиқоди динӣ пайдо шудааст, ки гӯё қиёмат аз сур навохтани Исрофил сар мешудааст)
    дам баровардан دم برآوردن
    феъл
    суҳбат кардан, гуфтугӯ кардан
    дам бастан دم بستن
    феъл
     хомӯш шудан, сокит шудан, аз гапзанӣ бозистодан
    дам дардамидан دم دردمیدن
    феъл
    нафас расондан, куф кардан
    дам даркашидан دم درکشیدن
    феъл
    1. 1.
      хомӯш шудан, сокит шудан, аз гапзанӣ бозистодан
    2. 2.
      канора гирифтан
    дам задан دم زدن
    феъл
    1. 1.
      нафас задан ва нафас кашидан, фурӯ бурдан ва баровардани нафас
    2. 2.
      таваққуф кардан, каме истода (нишаста) дам гирифтан, нафас рост кардан
    3. 3.
      сухан гуфтан, шикастани сукут, ҳарф задан, ба такаллум оғозидан, гап задан
    4. 4.
      овоз баровардан; нола кардан
    5. 5.
      даъво кардан, иддао кардан; лоф задан
    6. 6.
      дамидан, расидан (оид ба субҳ)
    дам кардан دم کردن II
    феъл
    хомӯш гардонидан, сокит кардан
    дам фурӯбастан دم فروبستن
    феъл
    нигаред ба дам бастан 1; дам хӯрдан фиреб хӯрдан, фирефта шудан
    дам ба гуфтор задан دم به گفتار زدن
    феъл
    лаб ба сухан кушодан, гап задан
    аз дами шамшер гузаронидан از دم شمشیر گذرانیدن
    феъл
    куштан, нобуд кардан; як дам задан фурсати як бор нафас кашидан, як лаҳза
    дам бо касе баровардан دم با کسی برآوردن
    феъл
     бо касе нишастан ва суҳбат кардан; бо ҳам зистан, бо ҳам рӯз гузаронидан
дам دم II
исм
қисми тези ҳар асбоби бурранда
  • Дами теғ аст, Бедил, роҳи борики сухансанҷӣ,

    Забони хома ҳам шақ дорад аз ҳарфофариниҳо. 

    Бедил бештар
  • Ҷафопарварда бадхӯе, ки маҳвам бо маҳи рӯяш,

    Чакад заҳри ҳалоҳил аз дами шамшери абрӯяш. 

    Мулҳам
  • Густох манеҳ ба ҳарфаш ангушт,

    То бар дами дашна н-оядат мушт. 

    Шоҳин
дам دم III
исм
  1. хун
    • Гӯи куҷо рафт он санам, к-ӯ буд дар олам алам,

      Хӯрда дами Узро ба дам, бурда дили Вомиқ ба дал. 

      Ломеӣ бештар
    • Ин меҳнат туро ба воситаи касрати ироқати дам омад.   

      Равзату-с-сафо
  2. маҷ. шароби сурх
    • Зоғи сияҳ то ниҳод байзаи зар аз даҳон,

      Булбуларо меҷакад аз сари минқор дам. 

      Бадри Чочӣ

Феҳристи ихтисорот

ва ғ. ва ғайра
ва м. ин ва монанди ин (инҳо)
зарб. зарбулмасал
мақ. мақол
мас. масалан
маҷ. маҷозан
муқ. муқоиса шавад бо...
ниг. нигаред ба...
нум. нумератив
пасв. пасванд
пешв. пешванд
ҷ. ҷамъи...
ш. шаҳри...
vozhaju, vajaju, vojaju, vazhehju, vajehju, вожачу, вожаджу, важачу, важаджу, Фарҳанги форсии тоҷикӣ Вожаҷӯ. Таърифҳо аз «Фарҳанги забони тоҷикӣ», «Вожаҳои мусавваби Фарҳангистони забону адаби форсӣ» ва дигар фарҳангу вожаномаҳои тоҷикӣ ва форсиро дар бар дорад. Ҳар вожае ба ду хатт – тоҷикӣ ва форсӣ навишта шудааст. Толковый словарь таджикского персидского языка Вожаджу. Содержит определения из «Фарҳанги забони тоҷикӣ», «Вожаҳои мусавваби Фарҳангистони забону адаби форсӣ» и других таджикских и персидских словарей. Каждое слово имеет два написания - на таджикском и на фарси. маънии дам, маънии вожаи дам, маънии калимаи дам, маънии ибораи дам, маънои дам, маънои вожаи дам, маънои калимаи дам, маънои ибораи дам, таърифи дам, таърифи вожаи дам, таърифи калимаи дам, таърифи ибораи дам, значение дам, значение слова дам, значение фразы дам, значение выражения дам, определение дам, определение слова дам, определение фразы дам, определение выражения дам